Avni Lifij’in platin-paladyum baskı ile üretilmiş fotoğraflarından oluşan “Affedersiniz ama, sanat bir kodak fotoğrafı değildir. Ressam Avni Lifij’in Yeniden Hayat Bulan Fotoğrafları” adlı sergi, Dr. Necmi Sönmez küratörlüğünde 1851.gallery’de hayata geçti. Lifij’e farklı bir perspektiften bakmamızı sağlayan sergi, 18 Ocak tarihine dek ziyaret edilebiliyor.
Avni Lifij Serginin ilginç hikayesine 1851.gallery’den bahsederek başlamak istiyorum. Kerim Suner tarafından kurulan 1851.gallery, dijital sanat üretim tekniklerinin büyük oranda arttığı günümüzde analog üretime dikkat çekiyor. Tarihi ve el yapımı tekniklerle fotoğraf üreten sanatçıların çalışmalarına ağırlık veren galeri, Kerim Suner’in 2016 yılından beri bu alandaki çalışmalarını sürdürdüğü 1851.studio’nun devamı niteliği taşıyor. Türkiye’nin ilk sanat galerilerinden Galeri Lebriz’i kuran aileden gelen ve ilk sanat portalı lebriz.com’un kurucusu olan Kerim Suner, uzun yıllara dayanan deneyimini 1851.gallery ile yeni bir boyuta taşıyor. Yaklaşık 10 yıldır tarihi ve el yapımı fotoğraf teknikleriyle ilgilenen Suner, dünyada bu konuda çok fazla farkındalığın olmadığından Türkiye’de ise bu oranın iyice düştüğünden bahsediyor. Bu konuyu ön plana çıkartmak ve dikkat çekmek Suner’in galeriyi kurarken başlıca motivasyonları arasında yer alıyor.
Avni Lifij-Otoportre 1914 Kuşağı ressamlarından Avni Lifij’in fotoğrafları, çekildiklerinden 100 yıl sonra ilk kez özel olarak hazırlanmış bir sergiyle, Dr. Necmi Sönmez küratörlüğünde gün yüzüne çıkıyor. 1914 Kuşağı olarak bilinen sanatçıların hangi koşullarda yaşadıklarını, çalıştıklarını belgeleyen bu fotoğrafların Avni Lifij’in henüz yazılmamış olan Türk sanatı tarihindeki ayrıcalıklı yerinin altını çizdiğini söyleyen küratör Necmi Sönmez ekliyor: “Zeki Faik İzer, Burhan Doğançay başta olmak üzere bizzat fotoğrafla uğraşan sanatçılar, gerçekliği sorgulayan çok katmanlı bir görselliği savunmuşlardı. Sergi, bu ressam-fotoğrafçılar kuşağının ilk üyesi ve modernizmin savunucusu olan Avni Lifij’i geniş odaklı bir sorgulamanın ortasına yerleştiriyor. Lifij bu fotoğrafları acaba sanatına araç olarak mı, yoksa amaç olarak mı üretmişti?”
Harika Sirel Lifij- Avni Lifij Avni Lifij’in ailesi olan Sirel ailesi koleksiyonunda korunan cam negatiflerden, dönemin önde gelen tekniği platin-paladyum baskı ile hazırlanan 36 fotoğraf, 1851.studio tarafından 6 aylık bir süreçte, incelikli bir çalışma ile üretildi. Seçki, Avni Lifij’in 1900’lerde İstanbul’da, ardından 1920’lerde Ankara’da çekmiş olduğu fotoğraflardan oluşuyor. Platin-paladyum baskı ile hazırlanan süreci Kerim Bey şöyle ifade ediyor: “Beş-altı aylık bir süreç boyunca negatiflerin tekrar fotoğraflarının çekilmesi, negatiflerden baskıya uygun dijital negatifler hazırlanması ve o negatiflerin dönemin tekniklerinden olan platin-paladyum tekniğiyle basılması sonucu sergideki fotoğraflar ortaya çıktı.” Sergide karşımıza çıkan fotoğrafların üretim sürecindeki titiz işçilikten şöyle bahsediyor: “Osman Sirel’den bize gelenler yaklaşık 10×12 cm ya da 7×5 cm boyutlarında cam negatiflerdi. Bu cam negatifler o dönem çok yaygın kullanılan, hazır satın alınabilen negatiflerdi. Aradan geçen 100 yıla yakın zamanda çok büyük zarar görmüş durumdaydı çoğu. Onların tekrar fotoğrafının çekilip bilgisayarda kırıkları, çizikleri, üzerlerindeki tozlar, emülsiyon bozukluklarının düzletilmesiyle uğraştık.”
Lifij’in fotoğrafa nasıl baktığını anlama fırsatı yakaladığımız çalışmalar, uzun zamandır sanat ortamında konuşulan fotoğraf amaç mı yoksa araç mı konusunu da gündeme getiriyor. Sönmez bu konudaki düşünceleri şu sözleriyle ifade ediyor: “Bu fotoğraflara bakarak aslında geliştirmek istediğim bir tez vardı. Hem Türkiye’de hem dünyadaki sanat tarihi yazılımında fotoğrafın sadece bir etkilenim kaynağı olarak yorumlanması söz konusuydu. Ben bunun yanlış olduğunu fotoğrafın da tıpkı desen, resim, yağlı boya, gravür gibi özgün bir teknik olarak sanatçıların üretim süreçlerinde yeni kapılar araladığını düşünüyorum. Dolayısıyla ben fotoğrafı resimden, yağlı boyadan ayrı bir düzeyde düşünmüyorum.”
“Affedersiniz ama, sanat bir kodak fotoğrafı değildir.” Ressam Avni Lifij’in Yeniden Hayat Bulan Fotoğrafları Sergisi Lifij’in fotoğrafı resimden ayırmadığını söyleyen Sönmez, sanat pratiğinin en başından itibaren fotoğraf çekmenin sanatçının yararlandığı ve beslendiği alanlardan biri olduğunu belirtiyor. “Siyah beyaz negatiflerinin peşine düşmek, bunları koruyan Sirel ailesinin üyeleriyle beraber çalışıp kitabını hazırlamak, kitap çıktıktan sonra araştırmalarıma devam edip, ailenin farklı çekmecelerde bulduğu yeni negatiflerin izini sürmek böyle bir sergi hazırlamamda benim için çok önemli oldu.”
“Affedersiniz ama, sanat bir kodak fotoğrafı değildir.” Ressam Avni Lifij’in Yeniden Hayat Bulan Fotoğrafları, 18 Ocak tarihine dek 1851.gallery’de ziyaret edilebilir.
